جوان آنلاین: «مهریه» مهمترین حق مالی زنان در ازدواج اعم از دائم و موقت است و با توجه به قوانین پیش‌بینی شده در نظام حقوقی ایران، به محض وقوع عقد نکاح دائم یا موقت، زن مالک مهریه خواهد شد و حق هرگونه دخل و تصرفی را در آن دارد. با توجه به اینکه هر چیزی را نمی‌توان به عنوان مهریه عقد دائم و موقت تعیین کرد و قانونگذار شرایط و قوانین ویژه‌ای را در خصوص مال موضوع مهریه پیش‌بینی کرده، ضروری است طرفین عقد نکاح، قبل از تعیین مهر با این امر که چه چیز‌هایی را می‌توان مهریه قرار داد و چه چیز‌هایی را نمی‌توان، آشنا باشند.
شرایط صحت مهریه
فصل ۷ قانون مدنی که از مواد ۱۰۷۸ تا ۱۱۰۱ را دربرمی‌گیرد، در خصوص مهریه تعیین‌تکلیف کرده است، بنابراین برای بررسی اینکه شرایط صحت مهریه چیست، چه چیز‌هایی را می‌توان مهریه قرار داد و چه چیز‌هایی را نمی‌توان، باید به فصل ۷ قانون مدنی مراجعه کرد. بر اساس مواد مندرج در این فصل، شرایط صحت مهریه عبارتند از:
- مهریه باید مالیت داشته و قابل تملک باشد
- مهریه باید بین طرفین عقد نکاح تا حدی که سبب رفع جهالت آن‌ها شود، معلوم و معین باشد
- مال موضوع مهریه، نباید از مصادیق مواردی باشد که شرعاً حرام و قانوناً ممنوع است
- طرفین عقد نکاح باید حین تعیین مهریه و قبول آن، دارای اهلیت قانونی باشند. (در صورت محجوربودن طرفین عقد، تعیین و قبول مهریه، حسب مورد، از سوی ولی قهری، وصی، قیم یا نماینده قانونی فرد محجور، صورت می‌گیرد.)
چه چیز‌هایی را می‌توان مهریه قرار داد
برای پاسخ به این پرسش که چه چیز‌هایی را می‌توان مهریه قرار داد؟ باید به قانون مدنی مراجعه و ماده ۱۰۷۸ این قانون را بررسی کرد. ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی مقرر می‌دارد: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد، می‌توان مهر قرار داد.
با استناد به ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی، هر مالی که قابل به مالکیت درآمدن است، می‌تواند از مصادیق مهریه باشد. مال دارای انواع منقول و غیرمنقول است و به رغم اینکه تعریف مال به طور دقیق و انحصاری در قانون مشخص نشده است، اما با در نظر گرفتن بخشی از مواد قانون مدنی می‌توان گفت: مال، چیزی است که مفید، قابل تقویم (قیمت‌گذاری) و قابل به مالکیت درآمدن است، می‌تواند نیاز مادی یا معنوی را برطرف کند و از نظر طرفین دارای ارزش است.
در راستای ذکر مثال در خصوص این پرسش که چه چیز‌هایی را می‌توان مهریه قرار داد، می‌توان گفت زمین، خانه، سکه، وجه نقد، یک یا چند شاخه گل، کلام‌الله مجید، ماشین، دوچرخه و غیره، همه و همه می‌توانند در صورت توافق و رضایت طرفین، به عنوان مهریه تعیین شوند.
چه چیز‌هایی را نمی‌توان مهریه قرار داد
در بررسی اینکه چه چیز‌هایی را نمی‌توان مهریه قرار داد، باید مفهوم مخالف ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی را مدنظر قرار داد. ماده ۱۰۸۷ قانون مدنی، مقرر می‌دارد: هر چیزی را که مالیت داشته و قابل تملک نیز باشد، می‌توان مهر قرار داد.
مفهوم مخالف ماده فوق‌الذکر این است که هر چیزی را که مالیت نداشته باشد و قابل به مالکیت درآمدن نیست، نمی‌توان مهریه قرار داد. شایان ذکر است، همانطور که در سطور قبلی مقاله نیز مورد اشاره قرار گرفت، اموالی را که شرعاً حرام یا قانوناً ممنوع هستند نیز نمی‌توان به عنوان مهریه تعیین کرد، بنابراین مهر قرار دادن بال مگس، پرنده‌های شکاری در حال پرواز در آسمان و مواردی از این دست، حتی با توافق طرفین نمی‌توانند به عنوان مهریه عقد نکاح دائم یا موقت تعیین شوند.
